Nocne niebo nad Łodzią: październik 2019 r.

W październikowe, coraz dłuższe wieczory i noce wysoko na niebie królują typowo jesienne gwiazdozbiory, chociaż nad zachodnim horyzontem można jeszcze zaobserwować letnie konstelacje: Herkulesa, Łabędzia, Orła, Lutni, Delfina i Liska.

Dobrze widoczne podczas październikowych nocy będą tylko dwie jasne planety: Jowisz i Saturn. Merkury i Wenus będą pojawiać się na nieboskłonie po wschodzie Słońca, natomiast Mars wschodzić krótko przed Słońcem. Planet tych nie dostrzeżemy z powodu łuny.    

Na początku miesiąca wczesnym wieczorem w gwiazdozbiorze Wężownika widoczny będzie Jowisz, który w miarę upływu dni zachodzić będzie coraz wcześniej i pod koniec października stanie się niewidoczny w ciągu nocy. Saturna dostrzeżemy w Strzelcu od godzin wieczornych do połowy nocy, w kolejnych dniach miesiąca planeta będzie coraz niżej i coraz wcześniej będzie zachodzić. 

W dniu 5 października o godz. 20:39 czeka nas koniunkcja Księżyca (w I kwadrze) z planetą Saturn znajdującą się 12° nad linią widnokręgu.

Pozostałych koniunkcji Księżyca z planetami: Marsem i Jowiszem, przypadających w październiku nie możemy zaobserwować, z uwagi na położenie obiektów pod widnokręgiem lub czas zjawiska przypadający w ciągu dnia.
W październiku przypada maksimum dwóch aktywnych rojów meteorów. Jednym z nich są Orionidy związane z kometą Halleya.

 

Orionidy

 

Radiant roju znajduje się na pograniczu konstelacji Oriona i Bliźniąt. Rój jest widoczny pomiędzy 2 października, a 7 listopada. Maksimum ma miejsce 21 października, możemy wtedy zaobserwować ok. 20-30 meteorów na godzinę.  Drugim rojem są Drakonidy, których ciałem macierzystym jest kometa Giacobini – Zinner, stąd inna nazwa roju Giacobinidy. Maksimum tego roju (z reguły wąskie, o zmiennej liczbie meteorów o słabej jasności) przypada na 8 października, a jego radiant znajduje się w konstelacji Smoka.

 

Sonda kosmiczna Galileo

 

18 października przypada 30 rocznica wysłania w kierunku Jowisza amerykańskiej bezzałogowej sondy kosmicznej Galileo, której zadaniem było zbadanie planety, jej księżyców oraz pierścieni. Sonda stała się pierwszym sztucznym satelitą Jowisza. Podczas swej misji Galileo wykonała obserwację komety Shoemaker – Levy 9, której fragmenty zderzyły się z powierzchnią Jowisza.

 

Sonda kosmiczna Cassini_Huygens

 

W październiku 1997 roku miał miejsce start bezzałogowej sondy Cassini przeznaczonej do prowadzenia badań Saturna oraz jego pierścieni i księżyców. W lipcu 2004 roku sonda weszła na orbitę Saturna stając się jego pierwszym sztucznym satelitą, a odłączony od sondy próbnik Huygens wylądował w styczniu 2005 roku na powierzchni Tytana – największego księżyca planety Saturn. Po zakończeniu misji sonda Cassini uległa zniszczeniu w atmosferze Saturna we wrześniu 2017 roku.

 

Małe Hantle (Messier 76)

Małe Hantle (Messier 76)
rys.: Wikimedia Commons / Göran Nilsson, Wim van Berlo & The Liverpool Telescope
Obraz na licencji
CC BY-SA 4.0

 

Nazwa ta wywodzi się od jej podobieństwa do odkrytej wcześniej mgławicy Hantle w konstelacji Liska. Początkowo sądzono, że obiekt składa się z dwóch osobnych mgławic i dlatego otrzymał podwójne oznaczenie w Nowym Katalogu Ogólnym tzn. NGC 650 i NGC 651. Szacowana odległość do mgławicy to 2100 lat świetlnych. Gorący biały karzeł w centrum mgławicy ma temperaturę powierzchni wynoszącą około 88.000oC. Emitowane przez niego promieniowanie ultrafioletowe rozgrzewa i rozpycha zewnętrzne warstwy tworzące mgławicę. Mgławica porusza się w kierunku Ziemi z prędkością ok. 19 km/s.

Joanna Brząkała

 

Nocne niebo nad Łodzią w październiku 2019 r.

 

Więcej o obiektach na nocnym łódzkim niebie mówimy w czasie pokazu "Gwiazdozbiory jesiennego nieba":