Nocne niebo nad Łodzią: sierpień

Mapa nieba nad Łodzią w sierpniu

Jednym z trudniejszych do rozpoznania gwiazdozbiorów letniego nieba jest Wężownik. Konstelacja ta położona jest nisko nad horyzontem i w połowie sierpnia około godziny 23 znajduje się nad południowo-zachodnim horyzontem. Jeśli mówi się o Wężowniku, to niemal jednym tchem należy wspomnieć o Wężu. Oba gwiazdozbiory łączą ze sobą greckie mity, ale też ciekawe połączenie na niebie. Otóż Wężownik (czyli w mitologii Asklepios) był świetnym lekarzem, który nie tylko potrafił uleczyć każdą chorobę, ale nawet wskrzeszać zmarłych. W zbieraniu ziół potrzebnych do lekarstw pomagał mu wąż. Na niebie znajduje się on w dłoniach Wężownika, który dzieli go w ten sposób na dwie części. Wąż to jedyny gwiazdozbiór złożony z dwóch części: Głowy Węża i Ogona Węża. Z kolei wyjątkowość Asklepiosa polegała na tym, że jest to jedyny bóg grecki, który nie był bogiem z urodzenia. Stał się nim, ponieważ za boga uznali go ludzie.

Na tle tych dwóch ciekawych gwiazdozbiorów znajdują się równie interesujące obiekty astronomiczne. Jednym z nich jest Mgławica Orzeł (Messier 16), znajdująca się w Ogonie Węża, niedaleko granicy z konstelacją Tarczy. Mgławica Orzeł to tak naprawdę gromada gwiazd powiązana z obszarem mgławicowym. Jest to jedno z miejsc w Drodze Mlecznej, w którym rodzą się nowe gwiazdy. Gromada w M16 składa się z młodych i jasnych 60 gwiazd, które oświetlając otaczające obłoki materii pobudzają zawarty w nich gaz do świecenia. To dzięki nim mgławicę możemy zobaczyć przez teleskop. Część Mgławicy Orzeł tworzą ciemne, chłodne obłoki gazowe skupiające materię, z której powstaną kolejne pokolenia gwiazd. W jednym z podobnych obłoków powstało kiedyś nasze Słońce.

Na tle Wężownika przez teleskop widoczna jest Gwiazda Barnarda, która jest jedną z ciekawszych gwiazd całego nieba. Charakteryzuje się największym ruchem własnym spośród wszystkich znanych gwiazd, co oznacza, że dla ziemskiego obserwatora wydaje się przemieszczać na niebie najszybciej spośród wszystkich gwiazd. To zjawisko jest spowodowane obieganiem przez gwiazdy centrum Galaktyki lub oddziaływaniami grawitacyjnymi z pobliskimi obiektami. Zmiany położenia gwiazd na niebie nie zauważymy w czasie naszego życia. Jednak astronomowie są je w stanie stwierdzić poprzez wieloletnie obserwacje teleskopowe. Różnice w ruchach własnych gwiazd wynikają również z ich odległości od Układu Słonecznego. Gwiazda Barnarda położona jest 6 lat świetlnych od niego a jej ruch własny powoduję zmianę położenia na niebie — o odległość równą mniej więcej średnicy tarczy Księżyca — w ciągu 2,9 lat.

Warto pamiętać, że w bieżącym miesiącu w nocy z 12 na 13 sierpnia wypada maksimum aktywności roju meteorowego Perseidów. Przy bezchmurnym niebie, podczas obserwacji poza miastem najprawdopodobniej będzie można zobaczyć nawet 120 przelotów meteorów w ciągu godziny.

W sierpniowe wieczory nad południowo-wschodnim horyzontem, nawet w rozświetlającej niebo łunie zachodzącego Słońca, widoczne będą planety Saturn i Mars. Na początku miesiąca Saturn będzie widoczny na wschód od czerwonawego Marsa. W ostatnich dniach sierpnia planety zamienią się miejscami i Saturna będziemy obserwować na zachód od Marsa. Powodem tego zjawiska będzie wyprzedzenie Saturna przez Marsa na orbicie wokół Słońca.