Nocne niebo nad Łodzią: sierpień 2017 r.

Jednym z najłatwiej rozpoznawalnych letnich układów gwiazd jest asteryzm Trójkąta Letniego. Tworzą go trzy jasne gwiazdy należące do konstelacji Łabędzia, Orła i Lutni. Dzięki temu asteryzmowi można zorientować się w rozmieszczeniu gwiazdozbiorów już tuż po zachodzie Słońca, gdy większość gwiazd nie przebija się jeszcze przez słoneczną łunę. Wspomniane trzy gwiazdy są dostrzegalne na niebie zanim minie pierwsze godzina od zachodu Słońca. Trójkąt Letni pozwala odnaleźć nie tylko te konstelacje, z których pochodzą jego gwiazdy ale również inne gwiazdozbiory i obiekty nocnego nieba. Wewnątrz Trójkąta odnaleźć można gwiazdozbiory Liska i Strzały, złożone ze słabo świecących gwiazd.

Trójkąt Letni w sierpniu 2017 r.

W Strzale — z jasnością na granicy widoczności dla ludzkiego oka — świeci gromada kulista Messier 71 (M71). Teoretycznie przy bardzo dobrych warunkach atmosferycznych można ten obiekt zobaczyć nieuzbrojonym okiem podczas pozamiejskich obserwacji. W praktyce jednak lepiej użyć teleskopu o aperturze przynajmniej 15 cm, co pozwoli dostrzec pojedyncze gwiazdy tej gromady. Gromady kuliste zawierają jedne z najstarszych gwiazd w Galaktyce i zwykle położone są na rubieżach Galaktyki oraz poza obszarem dysku galaktycznego. Sama M71 odległa jest od Układu Słonecznego o około 13000 lat świetlnych. Nie jest to jednak najdalszy obiekt Drogi Mlecznej, który na naszej półkuli można dostrzec nieuzbrojonym okiem. W gwiazdozbiorze Herkulesa świeci gromada Messier 13, odległa o około 26000 lat świetlnych a więc około dwukrotnie dalej niż M71. Jednak na niebie jest około trzykrotnie większa i łatwiej jest ją zobaczyć gołym okiem.

Gromada kulista M71

Z gwiazdozbiorem Strzały od północy graniczy konstelacja Liska.  Położona jest na tle Drogi Mlecznej. Za pomocą lornetki odnaleźć tu można wiele gromad otwartych, zawierających jedne z najmłodszych gwiazd w Galaktyce (np. 20 Vulpeculae, NGC 6940). Gołym okiem uda się dostrzec ciemne obszary na tle Drogi Mlecznej będące zbiorowiskami gazu i pyłu, z którego mogą powstawać nowe gwiazdy i układy planetarne. Tego typu obszary i sama Droga Mleczna są dobrymi wyznacznikami stopnia przyzwyczajenia oczu do ciemności. Jeśli podczas pozamiejskich obserwacji widzimy wspomniane obszary — oznacza to, że nasze oczy przyzwyczaiły się do ciemności na tyle, że można pokusić się o obserwacje najsłabszych obiektów dostępnych nieuzbrojonemu wzrokowi, takich jak np. M13 czy M71.

Na wieczornym niebie około godziny 21 można odnaleźć dwie największe planety Układu Słonecznego. Jowisz świeci bardzo nisko nad zachodnim horyzontem w gwiazdozbiorze Panny. Będzie widoczny do ok. 20 sierpnia, ale tylko pod warunkiem dostępu do całkowicie odsłoniętego zachodniego horyzontu. W dużo lepszym położeniu do obserwacji znajduje się w sierpniu planeta Saturn. Przez cały miesiąc w pierwszej części nocy świeciła będzie nad południowym i południowo-zachodnim horyzontem w gwiazdozbiorze Wężownika. Już przez niewielkie teleskopy (średnica lustra lub soczewki głównej około 8 cm i ogniskowa 1000-1200 mm) można zobaczyć pierścienie Saturna i jego największy księżyc Tytan.

Przed wschodem Słońca w sierpniu jeszcze przed 3:00 w nocy nad północno-wschodnim horyzontem pojawiać się będzie planeta Wenus. Świecąc bardzo jasno widoczna będzie na niebie niemal do wschodu Słońca. Wenus przez większość miesiąca świeci na tle gwiazdozbioru Bliźniąt a 24 sierpnia przejdzie do konstelacji Raka.

Maksimum aktywności roju Perseidów

Jak co roku w sierpniu wypada maksimum aktywności roju meteorowego Perseidów. Rój ten charakteryzuje się jednym z najobfitszych maksimów. W tym roku w trakcie maksimum, przypadającego w nocy z 12 na 13 sierpnia, można spodziewać się około 80-150 zjawisk w ciągu godziny (z miasta mamy realnie szansę zobaczyć 15-25/h). Najlepsze miejsce na obserwacje meteorów to pozamiejskie obszary wolne od zanieczyszczenia nieba światłem.  Aby zmaksymalizować szanse na zobaczenie jak największej liczby przelotów meteorów najlepiej nie patrzeć w okolicę radiantu roju (miejsca na niebie, z którego wydaje się, że meteory wylatują), który w tym przypadku znajduje się w gwiazdozbiorze Perseusza. Lepiej po prostu położyć się na wznak i patrzeć na niebo. Zapraszamy również na wspólne obserwacje Perseidów w Parku Źródliska.

Mapa nieba nad Łodzią - sierpień 2017 r.