Nocne niebo nad Łodzią: sierpień 2019 r.

Sierpień, czyli najbardziej urlopowy miesiąc, to również okazja do wieczornych spacerów. Chociaż dla astronomów jest wtedy zbyt jasno, by mogli prowadzić badania, dla miłośników astronomii jest to bardzo dobry moment na spokojne poznawanie uroków nieba.

Najważniejsze daty w sierpniu 2019:

1 sierpnia – powrót astronomicznych nocy poniżej 54° północnej szerokości geograficznej. Już od pierwszego sierpnia miłośnicy astronomii mogą cieszyć się ciemniejszym niebem, ponieważ Słońce przez część nocy będzie znajdować się co najmniej 18° pod horyzontem. Noc astronomiczna w Polsce nie występuje w okresie wiosenno-letnim.

10 sierpnia – Merkury w maksymalnej elongacji zachodniej, czyli będzie (z ziemskiego punktu widzenia) w najbardziej wysuniętym na zachód punkcie swojej orbity. Jego wschód nastąpi około godziny 2.40 i będzie widoczny po wschodniej stronie nieba przed wschodem Słońca. To miejsce przebywania Merkurego na swojej orbicie powoduje jego najlepszą widoczność aż do 16 sierpnia, kiedy podąży w kierunku tarczy słonecznej i zniknie w łunie wschodzącego Słońca.

11 sierpnia – Jowisz kończy ruch wsteczny na niebie. Już starożytni obserwatorzy planet stwierdzali, że czasami planety w swoim rocznym ruchu na tle gwiazdozbiorów zatrzymują się i podążają w odwrotnym kierunku i ponownie wracając zakreślają na niebie kształt podobny do litery Z lub pętli. W normalnym rocznym ruchu planety poruszają się na tle gwiazdozbiorów w kierunku wschodnim. Kiedy rozpoczynają ruch wsteczny podążają na zachód. Tak naprawdę planety nie zatrzymują się na swoich orbitach i nie cofają. Zjawisko ruchu wstecznego spowodowane jest tym, że Ziemia „wyprzedza” na swojej orbicie planety wolniej się poruszające.

12 sierpnia – Uran rozpoczyna ruch wsteczny na niebie. 

12/13 sierpnia – Perseidy: maksimum aktywności roju. Kiedy pomiędzy połową lipca, a połową sierpnia w pogodną letnią noc zobaczymy „spadającą gwiazdę” będzie to meteor związany ze spalającymi się w atmosferze drobinkami materii pozostawionymi przez kometę Swifta-Tuttle’a. Perseidy obserwuje się zwykle w drugiej połowie nocy lub nad ranem, ponieważ radiant, czyli kierunek z którego nadlatują meteory znajduje się wysoko na niebie. w gwiazdozbiorach. W okresie występowania roju jego radiant przesuwa się na tle gwiazdozbiorów Kasjopei, Perseusza i Żyrafy. W maksimum aktywności roju możemy spodziewać się około 1,5 do 2 zjawisk na minutę.

 

Perseidy

 

14 sierpnia  - koniunkcja górna Wenus (1,3° od Słońca). Kiedy planety wewnętrzne, Merkury i Wenus, zrównują się ze Słońcem, będąc na swojej orbicie (z ziemskiego punktu widzenia) ponad Słońcem – mówimy o koniunkcji górnej. W tym położeniu Wenus, zaćmiona łuną słoneczną, nie będzie całkowicie widoczna.

17 sierpnia – zaplanowany termin pierwszego testowego lotu CST-100 Starliner.  CST-100 Starliner firmy Boeing to załogowy statek kosmiczny przeznaczony do transportu załóg i ładunków na Międzynarodowa Stację Kosmiczną (ISS), potencjalnie jako sposób na uniezależnienie się od rosyjskich statków Sojuz. Amerykanie od czasu wycofania z eksploatacji promów kosmicznych nie mają własnych pojazdów, które mogłyby przewozić pasażerów na ISS.  CST-100 Starliner ma być wyniesiony za pomocą rakiety Atlas 5 z Cape Canaveral na Florydzie. Lot kapsuły będzie bezzałogowy, a w jego trakcie ma nastąpić próba dokowania do ISS oraz powrotu na Ziemię.

 

Asteryzm Wieszak

 

Asteryzm Wieszak

Patrząc na letnie niebo, odnajdując dwie jasne gwiazdy, Altaira w Gwiazdozbiorze Orła i Wegę w Gwiazdozbiorze Lutni, na linii pomiędzy tymi dwoma gwiazdami, gdzieś w 1/3 odległości od Altaira, odnajdujemy układ gwiazd podobny swoim kształtem do wieszaka na ubrania. Dla ułatwienia zaznaczyliśmy go na naszej mapie. Asteryzm Wieszaka,  znany również pod mianami Gromady Brocchiego lub Collinder 399, znajduje się w Gwiazdozbiorze Liska i składa się z dziesięciu gwiazd, z których sześć tworzy niemal prostą linię o długości równej dwóm średnicom tarczy Księżyca. Cztery pozostałe gwiazdy tworzą haczyk wieszaka skierowany w kierunku południowym. Z ziemskiego punktu obserwacji gwiazdy asteryzmu Wieszak wydają się być grupą gwiazd położoną w podobnych odległościach, ale precyzyjne pomiary satelitarne wykazały, że znajdują się w różnych odległościach. Ten niezwykły układ gwiazd wraz z położoną po lewej stronie gromadą otwartą NGC 6802 możemy obserwować już za pomocą zwykłej lornetki.

Sierpniowe niebo można poznawać godzinami, w czym może pomóc także wizyta w Planetarium EC1, szczególnie pokazy na temat gwiazdozbiorów letniego nieba – serdecznie zapraszamy, najbliższe terminy zamieszczamy pod mapą nieba.

Michał Marciniak

 

Nocna mapa nieba nad Łodzią: sierpień 2019 r.